Li Shi Zhen - Bin Hu Mai Xue

Li Shi Zhen jest największym przyrodnikiem, jakiego Chiny kiedykolwiek posiadały. Urodził się w rodzinie lekarzy w 1518 roku w prowincji Hu Bei. Stąd, w późniejszych latach, był zwany Bin Hu od nazwy prowincji.
Jego dzieło, Ben Cao Gang Mu (Compendium of Materia Medica), składa się z 52 tomów i aż trzydzieści lat zabrało jego skompletowanie. Niemniej jednak napisał również kilka innych tekstów, zawartych w książce Bin Hu Mai Xue (The Pulse Studies of Bin Hu), na której to tłumaczenie jest oparte.
Bin Hu Mai Xue jest podzielone na dwie części. Pierwsza część jest oparta na Si Yan Ju Yao (Essentials of the Four Words) napisanej przez Cui Jia Yana z dynastii Song (420-479 n.e.) i na reedycji napisanej przez ojca Li Shi Zhena, Li Yan Wena. Druga część omawia 27 tętn oraz ich diagnostyczną wartość i jest napisana typowym rodzajem wiersza z siedmioma charakterystycznymi liniami. 

(...)

Tętno w powikłaniach chorobowych

Wszystkie choroby są podzielone na choroby typu Yin i Yang stosownie do ich objawów. Tętna są podzielone na tętna typu Yin i Yang stosownie do ich natury. Prawidłowo, choroba typu Yin ma tętno typu Yin, a choroba typu Yang ma tętno typu Yang. Jest to zwane "płynięciem z prądem". Jednak, kiedy choroba typu Yin ma tętno typu Yang lub choroba typu Yang ma tętno typu Yin, jest to niezwykłe i jest zwane "płynięciem pod prąd".

(...)

7.5 Objawy i tętna w kaszlu i duszności (Ke Sou)

Kaszel

Kaszel jest spowodowany wznoszącą się i płynącą w przeciwnym kierunku (zbuntowaną) Qi płuc. Stosownie do teorii kaszlu Su Wena "Nagromadzenia w żołądku zamykają bramę płuc". Oznacza to, że kaszel pojawia się z powodu nagromadzenia patogennych wpływów w żołądku, które idą meridianem płuc i narzucają Qi wznoszenie się.

W chorobach płuc tętno jest zwykle powierzchowne (Fu Mai), a kaszel zwykle wytwarza powierzchowne tętno (Fu Mai).

Jeżeli kaszel występuje z głębokim (Chen Mai), cienkim tętnem (Xi Mai), wskazuje to, że Qi żołądka i płuc została poważnie uszkodzona.

Jeżeli kaszel występuje z głębokim (Chen Mai), cienkim (Xi Mai), napiętym tętnem (Jin Mai), wskazuje to, że groźne patogenne wpływy wniknęły do płuc. Jest to niedobór prawdziwej Qi i nadmiar patogennych wpływów. Rokowanie jest niepomyślne.

Z drugiej strony, jeżeli kaszel występuje z powierzchownym (Fu Mai), miękkim tętnem (Ru Mai), wskazuje to, że chociaż Qi płuc jest słaba i w niedoborze, patogenne wpływy nie są groźne i rokowanie jest pomyślne.

Duszność

Gdy Qi płuc jest niezdolna do schodzenia, to powoduje jej wznoszenie i płynięcie w przeciwnym kierunku. W łagodnym przypadku wywołuje to kaszel, ale w ciężkim przypadku powoduje to duszność. W duszności oba ramiona wzbudzają otwarcie płuc i ułatwiają wnikanie powietrza.

W przypadku duszności tętno jest zwykle powierzchowne (Fu Mai) i ślizgające (Hua Mai), wskazując na zastój wiatru i śluzu w płucach, które nie dopuszczają Qi płuc do zstępowania. Duszność może być uwolniona przez rozproszony wiatr i śluz. W tej chorobie objawy są nadmiarowe z nadmiarowym tętnem i dlatego tętno "płynie z prądem".

Jeżeli tętno jest głębokie (Chen Mai), szorstkie (Se Mai) i rozprzestrzeniające się (San Mai), wskazuje to na krańcowe wyczerpanie Qi płuc i groźny niedobór Yang. Cztery kończyny zgubiły ciepło pożywienia i stały się lodowato zimne. To tętno "płynie pod prąd", a więc leczenie jest inne.

Wyczerpanie (Lao Ji)

Jest pięć rodzajów wyczerpania (płuc, nerek, wątroby, serca i śledziony) i sześć rodzajów krańcowego wyczerpania (krwi, ścięgna, ciała, Qi, kości i Jing), z których wszystkie mają objawy niedoboru, ponieważ Yin Jing i Yang Qi zostały uszkodzone. Dlatego tętna są puste (Xu Mai) i zazwyczaj powierzchowne (Fu Mai) oraz miękkie (Ru Mai) lub nitkowate (Wei Mai) i miękkie (Ru Mai).

W przypadku wyczerpania, gdzie oba tętna w pozycji guan są strunowate (Xian Mai), a funkcje śledziony i żołądka są uszkodzone, wskazuje to, że nadmiar Yang wątroby uszkodził środkowy ogrzewacz.

Gdy wyczerpanie występuje z szybkim tętnem (Shuo Mai), wskazuje to na krańcowy niedobór Yin z nadmiarem Yang, który przechodzi w ogień.

Wylew (wynaczynienie) krwi (Yu Xie)

Gdy wynaczyniona krew krzepnie wewnątrz, tętno jest zwykle mocne (Lao Mai) i duże (Hong Mai) - nadmiarowe objawy z nadmiarowym tętnem. Rokowanie jest pomyślne.

Jednakże, jeżeli występuje niedoborowe tętno, takie jak głębokie (Chen Mai), cienkie (Xi Mai), szorstkie (Se Mai) lub nitkowate (Wei Mai), wskazuje to na ciągły wpływ patogennych czynników z groźnym uszkodzeniem Yang Qi. W takim przypadku objawy są nadmiarowe, a tętna niedoborowe. Wówczas trudno jest rozproszyć patogenne wpływy lub wzmocnić Yang, tak więc rokowanie jest złe.

Zaparcie (Bian Bie)

Przed leczeniem zaparcia, musi być określone czy patogenne suche gorąco jest zawikłane przez Qi lub krew.

Jeżeli zawikłanie wskazuje na Qi, jest to tak zwane zawikłanie typu Yang i jest powodem uszkodzenia Jin przez suche gorąco. Tętno jest wówczas szybkie (Shuo Mai) i pełne (Shi Mai).

Jeżeli zawikłanie wskazuje na krew, jest to tak zwane zawikłanie typu Yin i wskazuje miejsce, gdzie Yin wysycha i jest niezdolne do dostarczania pożywienia. Tak więc tętno jest wolne (Chi Mai) i szorstkie (Se Mai).

(...)

7.9 Objawy i tętna w psychozach, obłędzie i epilepsji

(...)

Padaczka (Xian)

Padaczka jest spowodowana przez niedobór i osłabienie serca oraz ducha (Shen) z zaniepokojeniem spowodowanym przez wiatr i śluz.

Jeżeli tętno jest puste (Xu Mai), główny problem wskazuje, że występuje niedobór Qi serca. Nadmiar wiatru i śluzu nie są groźne i w tym przypadku rokowanie jest dobre.

Jednakże, jeżeli tętno jest pełne (Shi Mai) i szybkie (Shuo Mai), wskazuje to na nadmiar patogennego wiatru i wilgoci i w tym przypadku rokowanie jest złe.

W pozostałych przypadkach:

Te tętna wskazują na ten sam rodzaj zaburzeń w prawie każdym stanie.

(...)

Zapalenie wyrostka robaczkowego (Chang Kui Yang)

Zapalenie wyrostka robaczkowego oznacza ropień jelita. Występują wówczas objawy zlokalizowanego bólu i wrażliwości w określonej części brzucha, z trudnością w skręcaniu tułowia, z suchą, szorstką skórą i twardymi guzami (masami), które mogą być wyczuwane w badaniu palpacyjnym. One są formowane przez nagromadzenie gorącej wilgoci lub przez wynaczynioną krew w jelitach.

Jeżeli ropień jelita zawiera nadmiar gorąca, wówczas tętno będzie szybkie (Shuo Mai) i ślizgające (Hua Mai), wskazujące na nadmiar.

(...)

W przypadku nieobecności nadmiaru gorąca, tętno będzie szybkie (Shuo Mai), ale bez siły lub cebulowate (Kou Mai) oraz puste (Xu Mai) i bardzo łatwo wyczuwane w pozycji guan. Wskazuje to, że płyny krwi zostały uszkodzone przez wyciekającą ropę.

Ropnie jelita mogą również występować z nitkowatym (Wei Mai), szorstkim (Se Mai), napiętym tętnem (Jin Mai). Nitkowate (Wei Mai), szorstkie tętno (Se Mai) wskazuje na niedobór, ale napięte tętno (Jin Mai) wskazuje na zastój nagromadzonej, mętnej wilgoci. Przed ropniem, leczymy rozproszoną, zanieczyszczoną wilgoć przez ogrzewanie i redukowanie.

Jeżeli tętna są napięte (Jin Mai) i szybkie (Shuo Mai), wskazuje to, że ropa już wypłynęła. Leczenie musi być skierowane na wzmocnienie prawdziwego Qi i rozproszenie toksyn. Silnie redukujące metody nie mogą być użyte, ponieważ może to pobudzać ropę do wypłynięcia w jelitach.

(...)

Tętno w okresie ciąży i w pediatrii

Podczas ciąży, tętno jest używane do określenia czy Ying Krwi jest w niedoborze, nadmiarze, zimne czy ciepłe. Ponieważ Ying Krwi odgrywa coraz ważniejszą rolę w fizjologii kobiet niż mężczyzn, jej prawidłowe i nieprawidłowe zmiany (różnice), powinny być zrozumiałe.

To zadanie może zostać przybliżone przez rozważenie pewnych ważnych klinicznie okoliczności, na przykład, gdy Ying Krwi jest obfite, kobieta łatwo pocznie dziecko, ale kiedy Yang Qi jest w nadmiarze, a Ying Krwi jest w niedoborze, poczęcie dziecka jest trudne. Taka sytuacja występuje, ponieważ kiedy Ying Krwi staje się niedoborowe, odżywianie Jing jest niemożliwe, a kiedy Yang Qi staje się nadmiarowe, to może uszkadzać Jing.

(...)

8.1 Tętno podczas ciąży

Ponieważ płód jest formowany przez Jing, które jest odżywiane przez krew, ciąża może być odkryta na tętnie Shao Yin, w pozycji cun na lewej ręce. Uderzenia przychodzą i odchodzą gładko i stają się prawie ślizgające (Hua Mai). Tętno w pozycjach chi i guan również robi wrażenie gładkiego i ślizgającego.

Te tętna występują ponieważ pozycja cun przynależy do serca, które kontroluje naczynia krwionośne, podczas gdy pozycja chi przynależy do nerki, która magazynuje Jing. Dla prawidłowego formowania płodu, Jing i krew muszą być w równowadze.

Po trzech miesiącach tętno w pozycji chi jest odczuwane jako bardziej ślizgające (Hua Mai) i szybkie (Shuo Mai), ale jeżeli zostanie zastosowany nieco silniejszy nacisk, wówczas tętno jest odczuwane jako miękkie (Ru Mai) i rozprzestrzeniające się (San Mai). W tym stanie płód zaczyna być formowany, ale jeszcze nie staje się silny.

Po pięciu miesiącach stopniowego rozwoju, płód energicznie rozwija się. Mimo, że tętno w pozycji chi pozostaje ślizgające (Hua Mai) i szybkie (Shuo Mai), to gdy zostanie zastosowany nieco silniejszy nacisk, nie jest ono dłużej odczuwane jako miękkie (Ru Mai) i rozprzestrzeniające się (San Mai).
Ponieważ płody męskie i żeńskie są różne, stąd odpowiednie różnice mogą być wyczuwane w tętnie i brzuchu.

(...)

Hoc Ku Huynh & G.M. Seifert, Pulse Diagnosis by Li Shi Zhen, Paradigm Publications 1981.