Tao - Droga Wyzwolenia

Tao - Droga Wyzwolenia

Wychowanie rozwija dyscyplinę człowieka, lecz nie jego spontaniczność. U pewnych ludzi konflikt pomiędzy społeczną konwencją a zepchniętą spontanicznością ujawnia się tak gwałtownie, że wyraża się w obłędzie, neurozie i przestępstwach. Oto cena, jaką płacimy za porządek nie dopuszczający żadnej wątpliwości.

W żadnym wypadku nie należy taoizmu pojmować jako rewolucji przeciw konwencji, chociaż czasem nadużywano go jako pretekstu do rewolucji. Taoizm stanowi drogę wyzwolenia, której nigdy nie osiąga się środkami rewolucji. Jest znanym faktem, iż większość rewolucji wynosi do władzy gorszych tyranów od tych, których zniszczyły. Być wolnym od konwencji, to nie znaczy deptać je nogami, raczej oznacza, że człowiek nie daje się łudzić i zwodzić. Oznacza, że zamiast im służyć, jest się zdolnym do posługiwania się nimi jako instrumentem.

Jeśli chcemy pojąć, czym w zasadzie jest taoizm, musimy przede wszystkim przyjąć inne stanowisko od naszego, musimy być gotowi uznać kilka innych wyobrażeń o świecie, niż te nasze konwencjonalne. Musimy uznać istnienie jeszcze innej wiedzy, niż ta, która przebywa w górnej warstwie naszej świadomości i która ujmuje rzeczywistość tylko w formie pojęciowych abstrakcji. Nie ma w tym jakiejś szczególnej trudności, gdy zauważymy, że wiemy, jak poruszać ręką, jak decydować czy jak oddychać, ale że wytłumaczenie, w jaki sposób to czynimy, nie bardzo by się nam mogło udać. Wiemy właśnie jak powinniśmy to robić, ponieważ tak postępujemy! 

Taoizm oznacza poszerzenie tego typu wiedzy, poszerzenie, które przekazuje nam całkiem inne wyobrażenie o nas samych, różne od tego, do którego jesteśmy przyzwyczajeni z przyczyn konwencji, wyobrażenie uwalniające ludzkiego ducha z zawężającego utożsamienia z abstrakcyjnym ego.

ALAN W. WATTS, Zen Buddhism (fragment)