Czy to możliwe, że pomarańcze i kiwi, które zimą jemy dla zdrowia, w rzeczywistości osłabiają naszą odporność? Albo, że tak rzekomo zdrowe banany mogą wywoływać uczucie zmęczenia i trudności w koncentracji, a jogurt i chudy twaróg w gruncie rzeczy wcale nie pomagają schudnąć?
(...) Są to wszystko sensacyjne nowości, które być może sprawią, że nasza starania, aby mieć więcej energii, zdrowie i lepszą figurę, wreszcie zostaną zwieńczone sukcesem.
(...) Od 3 tysięcy lat tradycyjna medycyna chińska posługuje się kompleksowym systemem odżywiania w celu zachowania zdrowia i usunięcia zaburzeń organizmu. W ciągu minionych trzech tysiącleci system ten dostarczył wystarczającą ilość dowodów na to, że istotnie chroni zdrowie i przywraca funkcjom organizmu utraconą równowagę. Oprócz metod terapeutycznych - akupunktury, zielarstwa i gimnastyki leczniczej - bardzo ważną rolę jako działalność profilaktyczna spełnia tradycyjna chińska nauka o żywieniu. (...)
(...) W Chinach terapia ziołowa i żywieniowa są ściśle ze sobą powiązane. Zarówno w klinikach, jak i gospodarstwach domowych zioła lecznicze gotuje się często razem z potrawami. I tak w rosole z kurczaka można nieraz znaleźć korzeń dang gui (dzięgiel, Angelica sinensis Diels. - przyp. tłum.) o lekko gorzkim smaku. Rosół pobudza wydzielanie soków przez organizm, natomiast korzeń dang gui ma działanie krwiotwórcze. Połączenie to sprawia, że zwykła zupa staje się drogocennym lekarstwem w leczeniu wszelkich zaburzeń krwi. Dla Chińczyków jest rzeczą oczywistą, że zwykła zupa staje się drogocennym lekarstwem w leczeniu wszelkich zaburzeń krwi. Dla Chińczyków jest rzeczą oczywistą, że zupa powinna być nie tylko smaczna, lecz również mieć działanie zdrowotne. Gotowanie więc urasta do rang symbolu.
Ważne jest przy tym, żeby odróżnić żywienie terapeutyczne od codziennego. W tej książce postaram się przybliżyć jedynie ogólne normy rządzące odżywianiem. Aby móc je zastosować w terapii konkretnych schorzeń, niezbędna jest diagnoza, postawiona w oparciu o tradycyjną medycynę chińską. (...)
Energetyczny charakter pożywienia
Tradycyjna chińska nauka o żywieniu dzieli produkty spożywcze w zależności od ich energetycznego charakteru na następujące kategorie: produkty gorące, ciepłe, neutralne, odświeżające i zimne. (...)
(...) Na skutek gotowania i pieczenia produkty spożywcze ulegają ogrzaniu. Najważniejszym tego skutkiem jest jednak poprawa strawności. Dotyczy to również soków, które po rozcieńczeniu gorącą wodą stają się znacznie strawniejsze. Ponieważ w Chinach przywiązuje się dużą wagę do strawności pożywienia, Chińczycy jedzą tylko niewielkie ilości pokarmów surowych. (...)
Gorące produkty spożywcze chronią przed zimnem
Gorące produkty spożywcze, takie jak baranina, pieprz, gałka muszkatołowa, chili, herbatka z kopru włoskiego, grzane wino i wysokoprocentowy alkohol, wpływają na organizm rozgrzewająco, wzmacniając jang. Działanie to wykorzystywane jest w celu zapobiegania niedoborowi jang, a więc stanowi chłodu. Narządy, które mają dość ciepła, pracują sprawnie, a czi przepływa. Jeśli dojdzie do utraty ciepła wskutek zimna klimatycznego lub spożywania ochładzających pokarmów, zdolność narządów do funkcjonowania zmniejsza się, a czi stagnuje. Stąd też gorące produkty żywnościowe stosuje się głównie w chłodnej porze roku, aby ochronić organizm przed chłodem lub zdusić w zarodku rozpoczynające się właśnie przeziębienie. (...)
Ciepłe pokarmy wzmagają aktywność
W mniejszym nieco stopniu wszystko to, co dotyczy gorących produktów spożywczych, odnosi się również do produktów ciepłych, takich jak drób, por, cebula, czosnek, imbir, kolendra, majeranek, kawa i czerwone wino. Również ich udział w diecie należy zwiększać przy chłodnej pogodzie i w chłodnej porze roku. (...)
Neutralne pokarmy dostarczają czi
Neutralne produkty spożywcze, zwłaszcza mające słodki lub neutralny smak, takie jak zboża, warzywa zawierające skrobię, wołowina i warzywa strączkowe, budują czi i działają równoważąco na narządy. Nadmiaru czy niedoboru czi lub soków możemy się na dłużej pozbyć albo w ogóle uniknąć, jeśli naszym podstawowym pożywieniem stanie się gotowane zboże. Głównym składnikiem każdej potrawy powinny więc być produkty neutralne. (...)
Odświeżające produkty spożywcze sprzyjają budowie krwi
Z odświeżających produktów spożywczych organizm buduje krew i soki. Aby proces ten mógł się odbywać, odpowiedzialne za niego narządy, czyli śledziona i nerki, potrzebują dostatecznej ilości czi. W przypadku niedoboru krwi lub soków ważna jest więc w pierwszym rzędzie odbudowa czi poprzez spożywanie neutralnych i ciepłych produktów spożywczych oraz jednocześnie budowa soków za pośrednictwem pokarmów odświeżających. Większość warzyw i owoców oraz niektóre sałaty mają właśnie działanie odświeżające. Wszystko, co zielone w świecie roślin, doskonale nadaje się do budowy krwi. Korzystne jest więc zwiększanie spożycia sałat liściowych oraz ziół wiosną i latem, a ograniczanie jesienią i zimą, preferując tym samym potrawy ogrzewające. (...)
Zimne produkty spożywcze chronią przed gorącem
Wiele owoców tropikalnych i herbat ziołowych, a ponadto pomidory, ogórki, algi, woda mineralna i sól - to produkty zimne. Niewielka ich ilość w potrawach zapobiega powstawaniu nadmiernego gorąca, czyli nadmiaru jang w organizmie. Zwłaszcza latem i w krajach o gorącym klimacie, zimne produkty spożywcze równoważą upał panujący na zewnątrz. Poza tym, ich nadmiar ma podobne skutki jak nadmiar produktów odświeżających z tą różnicą, że ich działanie rozpoczyna się szybciej i wnika głębiej do organizmu. Właśnie latem dochodzi często do osłabienia czi przewodu pokarmowego i środkowego ogrzewacza wskutek nadmiernego spożycia zimnego pożywienia, lodów i chłodzonych lodem napojów. W efekcie nerki znajdujące się w dolnym ogrzewaczu zmuszone są do udostępniania większej ilości ciepła i czi. Na dłuższą metę powstaje niedobór jang w nerkach i wewnętrzny chłód. (...)
Właściwy wybór pożywienia
Leciwy już chiński profesor, Leung Kok Yuen, wykładający w Paryżu na Uniwersytecie Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, przestrzega ścisłej reguły, która mówi, że zdrowe pożywienie powinno mieć następujący skład: 70% zbóż, 15% gotowanych warzyw, 5% produktów surowych, 5% mięsa lub ryby oraz 5% produktów mlecznych i pozostałych.
Bez obaw, do przestrzegania takiej diety nie będę bynajmniej nikogo nakłaniać! Jeśli jednak będzie ona komuś odpowiadała, to mogę tylko pogratulować. Zapewni mu to bowiem nieprzeciętnie silną przemianę materii, długie życie, zdrowie i opanowanie. (...)
Łączenie produktów spożywczych w zależności od ich natury energetycznej
(...) Codzienne odżywianie służy temu, żeby choroby w miarę możliwości wcale się nie pojawiały. Ponadto ma za zadanie niwelowanie niewielkich zaburzeń równowagi w organizmie i lekkich dolegliwości. (...)
(...) Jeśli chodzi o charakter energetyczny, najważniejszą sprawą jest to, żeby potrawy składały się w większości z neutralnych produktów spożywczych oraz odświeżających i ciepłych warzyw. Pokarmy zimne i gorące powinny być zawsze używane z rozwagą i w niewielkich ilościach. (...)
(...) Neutralne, ciepłe i odświeżające produkty spożywcze tworzą więc zrównoważoną bazę, a gorące i zimne służą jako dodatek. Przestrzegam przed nadmiarem produktów zimnych również w gorącej porze roku. Właśnie latem czi znajduje się bliżej powierzchni ciała, a wnętrze, zwłaszcza żołądek i śledziona, jest szczególnie podatne na wychłodzenie.
Wiosną i latem używa się więcej produktów odświeżających, a jesienią i zimą - ciepłych. Świeże zioła, sałaty liściowe, kiełki i owoce w niewielkich ilościach powinny urozmaicać jadłospis o każdej porze roku, latem w ilościach większych, a zimą w mniejszych. (...)
Gotowanie z użyciem pięciu smaków
Dla osób chcących odżywiać się w zrównoważony sposób przez cały rok podaję tu kilka reguł, ułatwiających właściwy wybór:
- Pięć smaków ma za zadanie zrównoważone odżywianie wszystkich organów. Im więcej smaków występuje w jednej potrawie, tym lepiej odżywione będą też narządy. Cel ten osiągasz, przygotowując potrawy z wieloma przyprawami i ziołami, albo łącząc różne warzywa: marchew, kalarepkę i czerwone buraki, do tego proso lub polenta. W wyważonej potrawie wszystkie smaki dają się wyraźnie odczuć, ale żaden nie przeważa.
- Zwracaj uwagę na kolor. Przyjemny zapach i bogactwo kolorów pobudzają soki trawienne i przygotowują żołądek na przyjęcie pożywienia. Potrawa, w której występuje wszystkie pięć kolorów, pobudza czi i wygląda bardzo apetycznie. Używaj żółtej papryki, selera, cukini lub brokułów, marchewki lub czerwonej papryki i czarnych wodorostów albo posyp gotową potrawę czarnym sezamem.
- Pokarmy przemiany Ziemi stanowią wyjątek. Można ich używać bez dodatku innych smaków, a mimo to narządy będą odżywione w zrównoważony sposób, bowiem słodki smak działa harmonizująco i rozprowadza czi po całym ciele. Gulasz wołowy możesz więc podawać z grysem kukurydzianym i fasolką szparagową, a marchewkę z prażonymi orzechami laskowymi i kaszą jaglaną.
- Ważną rolę odgrywają aromatyczne zioła i przyprawy. Kminek, gałka muszkatołowa, tymianek, szałwia, majeranek i świeży imbir nie tylko dodają smaku potrawom, ale również ułatwiają ich trawienie, zwłaszcza ciężko strawnych dań zawierających strączkowe, mięso albo dużo tłuszczu. To samo odnosi się do świeżych ziół kuchennych, którymi posypujesz potrawy bezpośrednio przed podaniem albo pozwalasz im się krótko pogotować. Nawet najprostszym daniom dodają one szczególnego aromatu. Świeża bazylia, oregano, szczypiorek, rzeżucha i rucola rozpraszają monotonię i nadają potrawom świeżość.
Gotowanie według pór roku
Aby wykorzystać i równoważyć wpływy pór roku, trzeba czasem w szczególny sposób podkreślać poszczególne smaki lub charakter energetyczny. (...)
- Wiosną, jak mówią Chińczycy, przeważają czi i wiatr - istnieje więc niebezpieczeństwo wysuszenia. Wiosna jest również właściwą porą dla wzmocnienia wątroby i pęcherzyka żółciowego. Używaj teraz produktów zawierających przemianę drzewa, aby uzupełnić i chronić soki ciała: zielone warzywa, zwłaszcza liściowe, kiełki, sałaty i świeże zioła. (...)
- Latem dominuje gorąco. Używaj teraz częściej jinizujących metod gotowania, chłodnych warzyw, grzybów, duszonych pomidorów, sałat liściowych, kiełków, owoców i tofu, a mniej mięsa. Rób sałatki z gotowanych warzyw, są strawniejsze od surowych. Gorące potrawy i napoje pomagają lepiej znosić upał, bowiem zmniejszają różnicę temperatur między wnętrzem i zewnętrzem organizmu. (...)
- Jesienią przeważa w organizmie susza, chociaż w naszych szerokościach geograficznych nie odnosi się takiego wrażenia. We wnętrzu organizmu panuje jesienny nastrój: soki przemieszczają się w głąb ciała, tak że płuca i jelito grube mają tendencję do wysychania, objawiającą się suchym kaszlem i zatwardzeniem. Ryż, rzepa, rzodkiewka i białe warzywa, takie jak kalarepka, kalafior i wężymord (skorzonera) wzmacniają i chronią organy przemiany Metalu. Jednocześnie należy przygotowywać ciało na nadejście zimnej pory roku przez wzmacnianie odporności. Do tego celu nadaje się por, cebula, świeży imbir, inne ostre przyprawy i baranina. Zawartość białka w pożywieniu powinna teraz zostać zwiększona przy pomocy mięsa, ryb, jajek, warzyw strączkowych i orzechów. Wzmacniające zupy i potrawy jednodaniowe są pożywną podstawą rozwijania odporności przeciwko niesprzyjającym zimowym warunkom.
- Zimą dominuje chłód. Używaj teraz jangizujących metod gotowania i ciepłych pokarmów, korzeni i ziół. Pamiętaj jednak, aby ciepłe potrawy równoważyć chłodnymi warzywami i zimowymi sałatami. Zima jest właściwą porą do budowania rezerw. Dotyczy to przede wszystkim kości, które w idealnych warunkach korzystają zimą z bogatych dostaw substancji mineralnych. Dobrze nadają się do tego algi - morskie wodorosty - pasujące do zup, potraw jednodaniowych i warzyw strączkowych. Również orzechy są zasobne w minerały i poprawiają smak sałatek, kompotów oraz potraw z warzyw. (...)
Choroba - co to jest?
Aby uzmysłowić ci, jak z punktu widzenia medycyny chińskiej wygląda związek pomiędzy zdrowiem i chorobą, muszę wprowadzić tu stosowane w TMC pojęcie zespołów chorobowych. Na podstawie uproszczonego opisu tych zespołów postaram się wyjaśnić, jak błędy w stylu życia oraz w odżywianiu przyczyniają się do powstania choroby. Wspomniane zespoły chorobowe są szczegółowo opisane w ramach Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Ułatwiają one osobom zajmującym się medycyną rozpoznawanie zaczątków choroby lub ogólnych tendencji stanu zdrowia. (...)
Niedobór czi, niedobór jang, wilgoć, wilgotne zimno i wilgotne gorąco
Choroba oznacza przede wszystkim, że albo esencja, albo siła życiowa bądź obie naraz zostały uszczuplone. Jeżeli osłabiona jest siła życiowa, czyli korzeń jang, oparte na niej procesy zachodzą zbyt powoli: osoba taka czuje się często zmęczona, przygnębiona, łatwo marznie i zaziębia się.
Niedobór jang powstaje z reguły na skutek przepracowania i błędów w odżywianiu. Duże ilości słodyczy, lody, silnie schłodzone napoje oraz diety oparte na głodowaniu lub dużych ilościach sałaty, owoców i surowych warzyw wychładzają organizm. (...)
Niedobór jang zaczyna się tak zwanym niedoborem czi, przy którym głównymi dolegliwościami jest nie tyle zimno, ile zakłócenia trawienia: wzdęcia, uczucie przepełnienia, miękkie wypróżnienia. Jako że brakuje czi - siły napędzającej wszystkie funkcje organizmu - pożywienie nie jest należycie trawione. Organizm nie jest więc prawidłowo odżywiany i - co ważne - produkty odpadowe nie są całkowicie wydalane; stopniowo zaczynają odkładać się w tkankach.
Ich nagromadzenie nazywa się w języku medycyny chińskiej wilgocią, jako że towarzyszy mu zbieranie się wody w tkankach. Wilgoć powstaje więc jako skutek słabego przetwarzania, wynikającego z niedoboru czi. Staje się widoczna, kiedy trawienie osłabnie lub zostaje przeciążone na tyle, że dochodzi do nadwagi lub widocznej opuchlizny czy odmy na twarzy lub kończynach.
Jeżeli oprócz wilgoci pojawią się oznaki zimna, wskazujące na niedobór jang, to mówimy o wilgotnym zimnie. Wilgotne zimno jest poważniejszym stanem niż sama wilgoć, bowiem mamy tu jeszcze niedobór jang. Osłabienie jang to, jak wiemy, niedobór czi oraz oznaki zimna.
Niedobór czi w połączeniu z wilgocią można w dzisiejszych czasach znaleźć u większości ludzi po czterdziestce, ale również często u osób młodszych i dzieci. Obok opisanych wcześniej dolegliwości trawiennych wywołuje on zachcianki na słodycze, zmęczenie i wahania koncentracji; często również apatię i duchową ociężałość. Osobie dotkniętej brakuje energii i siły woli, aby przeciwstawić się nudzie, przeciętności lub przyjąć wyzwania, jakie niesie ze sobą wprowadzenie zmian lub praca nad własnym rozwojem duchowym. (...)
Wilgoć jest, jak już wspomniałam, formą gromadzenia się wody i zanieczyszczeń; blokuje ona przepływ czi i krwi. Nacisk tych blokad na inne tkanki prowadzi z kolei do powstawania gorąca, które z czasem zagęszcza wilgoć. Stan ten nazywamy wilgotnym gorącem. Z niego właśnie biorą się choroby pęcherzyka żółciowego, takie jak kolki i kamienie. (...)
Dalsze czynniki wywołujące przemianę wilgoci w wilgotne gorąco, to powszechnie znane uczucia, takie jak złość i gniew oraz napięcie, będące reakcją na stres. Przyczyniają się tu również następujące produkty i używki: mocny alkohol, duże ilości alkoholu, tanie wina, kawa, duże ilości mięsa, wędlin, sera, czekolady i przemysłowo produkowanego pożywienia; wszystkie źle strawne pokarmy, szczególnie zaś mleko i produkty mleczne, zwłaszcza, jeśli duże ich ilości spożywane były już w dzieciństwie. Bardzo słodkie potrawy i napoje, zawierające dużo białego cukru, również są tu niekorzystne, bowiem silnie nawilżają oraz osłabiają jang i związane z nim dynamiczne procesy w organizmie. (...)
21 zaleceń dla poprawy trawienia
- Nie zapominając o osobistych upodobaniach, staraj się stopniowo przestawiać odżywianie w zdrowym kierunku.
- Gotowane potrawy są dla większości ludzi znacznie strawniejsze niż surowe warzywa, owoce i zboże.
- Potrawy gotowane są znacznie strawniejsze niż posiłki z chleba.
- Na śniadanie doskonale nadają się zupy, potrawy z warzyw, ze zboża z dodatkiem strączkowych oraz śrutowanego zboża z kompotem.
- Świeżo ugotowane posiłki są zazwyczaj wartościowsze i strawniejsze niż odgrzewane.
- Zboże gotowane w postaci całego ziarna jest bardzo pożywne, ale niekoniecznie strawne.
- Produkty mleczne, takie jak ser, twarożek, śmietana i jogurt osłabiają trawienie, nawet jeśli są zjadane w małych ilościach, bowiem sprzyjają gromadzeniu się wody w tkankach, co z kolei prowadzi do nadwagi i utraty witalności.
- Strączkowe stają się strawniejsze przez dodanie świeżego imbiru i wodorostów morskich.
- Rosoły na mięsie i kościach są świetnym środkiem wzmacniającym, lepiej strawnym niż smażone mięso, szczególnie, jeśli gotować je z dodatkiem małego kawałka świeżego imbiru.
- Siekane i drobno krojone mięso jest znacznie strawniejsze niż duże kawałki - stek albo sznycel.
- Produkty roślinne z ekologicznej uprawy oraz zwierzęce, pochodzące ze zwierząt trzymanych i karmionych w naturalny sposób są znacznie pożywniejsze, strawniejsze i zawierają mniej substancji toksycznych, niż takie same produkty z nowoczesnego, uprzemysłowionego i schemizowanego rolnictwa.
- Dla strawności ważna jest jakość.
- Mrożonki - a zwłaszcza mrożone mięso - są szczególnie ciężko strawne.
- Pożywienie, które weszło w kontakt z promieniowaniem mikrofalowym jest szkodliwe dla zdrowia.
- Silnie chłodzone potrawy i napoje oziębiają przewód pokarmowy i utrudniają przyswajanie pożywienia.
- Słodycze, ciasta i soki owocowe osłabiają przewód pokarmowy i sprzyjają powstawaniu nadwagi, jeżeli spożywane są regularnie.
- Owoce są z reguły ciężko strawne, bowiem zazwyczaj są zbierane w stanie niedojrzałym.
- Aromatyczne i ostre przyprawy oraz świeże i suszone zioła kuchenne podnoszą aktywność przewodu pokarmowego, poprawiają strawność wszystkich potraw i wzmacniają odporność.
- Dobrze pobudzają trawienie herbatki oraz napary z ziół i przypraw.
- Dobrze strawne potrawy z wysokowartościowych produktów powodują, że organizm jest wolny od zanieczyszczeń i pełen energii.
- Przyjemnie urządzone miejsce spożywania posiłków, ładnie nakryty stół oraz miła, rozluźniona atmosfera pozwalająca, by jedzenie zajęło należną mu rolę - warunki te spełniają rolę kropki nad "i" zdrowego odżywiania.
PRZYKŁADOWE PRZEPISY
Ryż z jabłkami
Składniki: ryż, sok jabłkowy, słodkie jabłka, morele lub inne słodkie owoce, cynamon, kardamon, imbir, sól, cytryna, kakao, masło, syrop klonowy, orzechy włoskie
Przygotowania: ryż ugotować do miękkości
Następnie:
Ogień: w rozgrzanym garnku,
Ziemia: podgrzać sok jabłkowy; dodać drobno pokrojone jabłka i inne owoce oraz cynamon,
Metal: kardamon, utarty imbir,
Woda: odrobinę soli,
Drzewo: utartą skórkę cytrynową,
Ogień: trochę kakao, gotować przez kilka minut,
Ziemia: nieco syropu klonowego,
Metal: dołożyć ugotowany ryż,
Ziemia: odrobinę masła,
całość podgrzać i posypać prażonymi orzechami.
Działanie: lekko rozgrzewające wzmacnia środek
Zalecenia: przy niedoborze czi, jang i krwi; idealnie nadaje się na lekko rozgrzewającą kolację.
Zapiekanka z kaszy jaglanej i owoców
Składniki: mleko, kasza jaglana, syrop klonowy, jajka, gałka muszkatołowa, imbir, sól, cytryna, czerwone wino, masło, bułka tarta, słodkie owoce
O: w gorącym garnku
Z: podgrzać 3 litra mleka; wsypać 200g kaszy jaglanej; gotować na małym ogniu pod przykryciem, by napęczniała; dodać 3 łyżki syropu klonowego, 3 żółtka
M: ubite białko, trochę gałki muszkatołowej i utartego imbiru
W: szczyptę soli
D: 1 łyżeczkę utartej skórki cytryny
O: i trochę czerwonego wina, połowę powstałej masy przełożyć do
Z: posmarowanej tłuszczem i wysypanej bułką tartą formy; około 250g słodkich owoców (np. dojrzałych brzoskwiń) pokroić na drobne kawałki i umieścić na masie; pozostałą część masy rozłożyć równomiernie na owocach; położyć na górze cienkie płatki masła; piec przez około 50 minut w temperaturze 200oC.
Działanie: odżywcze i nawilżające
Zalecenia: przy niedoborze czi i jin oraz anemii
przy wilgoci: zastąpić mleko wodą, idealne jako uspokajająca kolacja dla dzieci i dorosłych.
Ryż z pieczarkami po włosku
Składniki: ryż okrągłoziarnisty, pieprz, sól, cytryna, słodka papryka, oliwa z oliwek lub masło, pieczarki, szczypiorek lub szczypior z młodej cebulki, parmezan
M: ryż okrągłoziarnisty
W: zalać zimną wodą i ugotować
M: dodać mielonego pieprzu
W: soli
D: sporą porcję soku cytrynowego
O: słodką paprykę
Z: trochę oliwy z oliwek lub masła i wszystko dokładnie wymieszać; dodać pieczarki pokrojone na cienkie plasterki
M: szczypiorek lub szczypior z młodej cebulki
W: i trochę utartego parmezanu
Smakuje z: potrawami z warzyw i tofu, daniami serwowanymi z sosem pomidorowym
Działanie: chłodzące i odżywcze, nawilżające
Zalecenia: przy osłabieniu krwi i jin ( zwłaszcza płuc, jelita grubego i wątroby)
przy wilgoci i wilgotnym gorącu: zrezygnować z parmezanu, idealne jako chłodzące śniadanie latem.
Zupa selerowa
Składniki: masło, gałka muszkatołowa, sól, mąka pszenna razowa, bulwa selera, jajko, śmietana, natka selera, pieprz
O: w rozgrzanym garnku
Z: roztopić 1 łyżkę masła
M: dodać szczyptę gałki muszkatołowej
W: szczyptę soli
D: 1 filiżanki mąki razowej, możliwie świeżo i drobno zmielonej i mieszając podsmażyć
O: dolać porcjami 11/2 litra gorącej wody, cały czas mieszając
Z: dodać 1 duży drobno pokrojony seler; gotować przez około 35 minut, a następnie przetrzeć; 1 żółtko wymieszać z 1 filiżanką śmietany; dodać do gorącej (ale nie wrzącej!) zupy i dokładnie rozprowadzić; wrzucić nieco drobno posiekanej natki selera
M: przyprawić do smaku pieprzem
W: i solą
Działanie: chłodzące, wzmacnia czi i soki
Zalecenia: przy niedoborze jin, nadmiarze jang wątroby, nadciśnieniu
Nie stosować: przy wilgoci.
Sałatka pieczarkowa z rzeżuchą
Składniki: pieczarki, olej sezamowy, pieprz, sól, cytryna, słodka papryka, rzeżucha
Przygotowania:
Z: pieczarki pokroić w cienkie plasterki
Dressing:
Z: wymieszać olej sezamowy
M: trochę zmielonego pieprzu
W: sól
D: trochę soku z cytryny
O: i słodką paprykę
Z: polać pieczarki dressingiem
M: dodać rzeżuchy i wszystko wymieszać
Smakuje z: bagietką, ryżem okrągłoziarnistym lub quinoa. Sałatka podawana z tymi zbożami to smaczny i lekko strawny posiłek
Działanie: chłodzące, wzmacnia soki
Zalecenia: przy osłabieniu jin, nadmiarze jang, w połączeniu z wyżej wymienionymi zbożami - dobre śniadanie latem
Nie stosować: przy wilgoci i problemach z trawieniem.
Mielone mięso wołowe z białą kapustą
Składniki: oliwa z oliwek, mielone mięso wołowe, cebula, cynamon, pieprz, imbir, sól, cytryna, słodka papryka, biała kapusta
O: w dużym garnku
Z: rozgrzać oliwę, mięso lekko podsmażyć mieszając
M: jednocześnie dodając drobno posiekaną cebulę
Z: obficie cynamonu
M: nieco pieprzu i posiekanego imbiru
W: sól
D: utartą skórkę lub sok z cytryny
O: i słodką paprykę
Z: następnie dołożyć pokrojoną w paski białą kapustę i gotować pod przykryciem do miękkości
Z: doprawić do smaku cynamonem
M: pieprzem
W: i solą
Uwaga: można ugotować od razu większą ilość na zapas, ale przy odgrzewaniu należy wówczas dodać imbiru dla poprawy strawności
Smakuje z: polentą
Działanie: odżywcze i rozgrzewające
Zalecenia: przy niedoborze jang i czi, wilgotnym zimnie, wyczerpaniu, wrażliwości na chłód, braku motywacji, osłabieniu odporności przy osłabieniu jin gotować bez cynamonu
Nie stosować: przy nadmiarze jang i wilgotnym gorącu.
Korzenne ciasto z gruszkami
Składniki: masło, syrop klonowy, jajka, cynamon, mielone goździki, anyżek, imbir, sól, mąka pszenna tortowa, proszek do pieczenia, kakao, masło słodkie gruszki
Z: 200g miękkiego masła zmiksować do uzyskania konsystencji piany; dodać 150g syropu klonowego, 4 jajka, 1 łyżeczki cynamonu i wymieszać
M: dodać 1 łyżeczki mielonych goździków, 1 łyżeczki anyżku, łyżkę utartego imbiru
W: i szczyptę soli
D: 250g mąki pszennej tortowej wymieszać z 2 łyżeczkami proszku do pieczenia i stopniowo dodawać do ciasta
O: dodać łyżeczkę kakao
Z: wysmarować tortownicę masłem i przełożyć do niej ciasto; obrać 3 słodkie gruszki, pokroić w cienkie plasterki i ułożyć na cieście w formie wachlarza; piec około 35 minut w temperaturze 200oC
Działanie: odżywcze, lekko rozgrzewające i nawilżające.
Barbara Temelie, Beatrice Trebuth
GOTOWANIE WEDŁUG PIĘCIU PRZEMIAN
tł. Anna Krochmal, Tomasz Twardowski
Wydawnictwo CZERWONY SŁOŃ
wydanie I, Gdańsk 2001
400 stron, okładka miękka, kolor
ISBN 83-90-90-85-7-3
