Homeopatyczne leczenie bólów głowy

Leczenie homeopatyczne bólów głowy w istocie swojej nie różni się od leczenia homeopatycznego jakiegokolwiek organu. Zasada tego leczenia jest prosta, bo zawarta w jednym tylko stwierdzeniu "podobne leczymy podobnym". Praktycznie oznacza to, iż chcąc wyleczyć chorego, należy podać mu lek, zrobiony ze substancji o takim działaniu patogenetycznym (działanie patogenetyczne jest efektem działania substancji farmakodynamicznych na osobę zdrową), które jest podobne do obrazu choroby i jej podłoża (tj. wszystkich czynników, które powodują, że każdy choruje tak jak umie). Na przykład podając zdrowemu ochotnikowi do zjedzenia roślinę Pokrzyk wilczą jagodę (Atropa belladonna) - wywołuje się objawy antycholinergiczne. Następnie mając pacjenta z objawami przypominającymi atropinizację, należałoby mu podać lek Belladonna (zrobiony z tej właśnie rośliny). 

Teoretycznie idealnym leczeniem byłoby znalezienie jedynego, indywidualnego leku, którego obraz opisany w Materia Medica ściśle pokrywałby się z obrazem chorego (a nie tylko z dolegliwościami, na które się skarży), tak jak negatyw z pozytywem.
Może to być nazbyt trudne, gdyż człowiek w swej złożonej naturze ujawnia wiele cech charakterystycznych dla kilku leków. 

W praktyce sprawdzają się wytyczne Centre d'Enseignement et de Developpement de l'Homeopathie (C. E.D.H.).

By usunąć ból głowy, wystarczy wpierw znaleźć lek dobrany na zasadzie podobieństwa, choć okrojonego tylko do tej skargi. Istotne są: rodzaj bólu, sytuacje w których dochodzi do zmian jego nasilenia (modalności), objawy towarzyszące oraz czynniki etiologiczne. Tutaj można się posłużyć stosunkowo niewielką liczbą leków, wyodrębnionych ze względu na obecność bólu głowy w ich obrazie. Są to tak zwane leki objawowe. Dla ułatwienia podzielono je na kilka kategorii, związanych z objawami współwystępującymi z bólem głowy. 

•  Bóle, którym towarzyszą objawy z układu krążenia

Najczęściej występują u osób bardzo napiętych z współwystępującą miażdżycą, te bóle głowy mają charakter przekrwienny. 

Belladonna

• odczucia: ból pulsujący, rytmiczny;
• pogorszenie: hałas, światło;
• poprawa: odpoczynek w ciemnym i cichym pomieszczeniu, w pozycji siedzącej z uniesioną głową i klatką piersiową;
• czynniki wyzwalające: długie przebywanie na słońcu; 
• dodatkowe objawy: niewielki skok ciśnienia, również wzrost ciśnienia w menopauzie, bóle nagle się zaczynają i nagle kończą.

Glonoinum

Jest to lek bardzo podobny do Belladonny ale o bardziej nasilonych objawach;

odczucia: ból pulsujący, uczucie pulsowania w tętnicach szyjnych, wrażenie powiększania się głowy i jej pękania przy każdym uderzeniu serca, również zawroty głowy;

• pogorszenie: ciepło, gwałtowne ruchy głową;
• poprawa: świeże powietrze, ucisk rękami głowy;
• czynniki wyzwalające: przebywanie na słońcu, silne emocje, opóźnienie lub brak miesiączki;
• dodatkowe objawy: bardzo duże skoki ciśnienia, twarz zupełnie czerwona, tachykardia. 

Melilotus

Lek podobny do Glonoinum z wyjątkiem modalności. Poprawa występuje pod wpływem krwawienia z nosa lub innej utraty krwi. 

Gelsemium

• odczucia: ból w okolicy potylicy, promieniujący do karku, zmącenia świadomości;
• pogorszenie: silne, negatywne emocje, ciepło;
• poprawa: oddanie dużych ilości moczu, poty, nagły ruch;
• czynniki wyzwalające: niepokój, lęk z antycypacji; 
• dodatkowe objawy: występowanie aury przednapadowej pod postacią podwójnego widzenia, bólów gałek ocznych, twarz przekrwiona, kończyny zimne, drżenie ciała (również subiektywne).

Sanguinaria canadensis

• odczucia: ból pulsujący, zaczynający się na czubku głowy lub w okolicy potylicy, przechodzący nad prawy oczodół;
• pogorszenie: intensywne zapachy, dźwięki, światło; 
• poprawa: ciemność, sen, oddanie gazów;
• czynniki wyzwalające: późniejsze budzenie, zespół napięcia przedmiesiączkowego, menopauza;
• dodatkowe objawy: rumieńce policzków, ból zaczyna się rano, nasila w południe, kończy wieczorem, pieczenie dłoni i podeszew stóp.

Spigelia anthelmia

Lek podobny do poprzedniego, z tą różnicą, że w swym rytmie dobowym ból wędruje od potylicy przez całą głowę do okolicy lewego oczodołu.

Ferrum metallicum

• odczucia: ból pulsujący z wrażeniem pobicia po głowie młotkiem;
• pogorszenie: zimno;
• poprawa: spacer;
• czynniki wyzwalające: anemia, spadek ciśnienia tętniczego, obfite miesiączki, wkładka domaciczna;
• dodatkowe objawy: bardzo duża wrażliwość skóry głowy, uderzenia gorąca do głowy, zmiennie bladość i zaczerwienienie twarzy, bóle kończyn. 

Veratrum viride

• odczucia: silny ból, głowa ciężka, rozpalona, podwójne widzenie;
• modalności: ból głowy proporcjonalny do nadciśnienia;
• czynniki wyzwalające: nadciśnienie, porażenie słoneczne;
• objawy dodatkowe: zwiększona drażliwość, pulsowanie tętnic szyjnych, twarz purpurowa, oczy przekrwione, źrenice szerokie, język żółtawy z czerwoną i suchą bruzdą pośrodku.

Secale cornutum i Apis mellifica

Te leki stosuje się rutynowo w migrenowych bólach głowy ze względu na ich podobieństwo anatomopatologiczne (obok innych leków), by zapobiec wtórnemu obrzękowi mózgu. Sporysz i jad pszczoły wywołują takie same zmiany anatomopatologiczne, jakie bywają obserwowane w napadzie migreny. 
Secale cornutum (5 CH) wpływa na tętniczki mózgowe, a Apis mellifica ( 9-15 CH) zapobiega obrzękowi mózgu.

• Bóle, którym towarzyszą objawy z przewodu pokarmowego 

Iris versicolor

• odczucia: ból głowy w okolicy czołowej, poprzedzony nieostrym widzeniem; 
• brak szczególnych modalności;
• czynniki wyzwalające: dzień wolny od pracy lub późniejsze budzenie;
• objawy dodatkowe: wymioty (obfite, śluzowe, kwaśne, piekące, ciągnące się), pie-czenie w nadbrzuszu, nadwrażliwość zębów po wymiotach, często owrzodzenie żo-łądka i dwunastnicy, tłuszczowe stolce. 

Kalium bichromicum

• odczucia: ból punktowy, w okolicy czołowej, często prawej;
• pogorszenie: po wypiciu piwa, zimno;
• poprawa: miejscowy ucisk;
• czynniki wyzwalające: niecharakterystyczne, często współwystępuje zapalenie zatok czołowych;
• objawy dodatkowe: wymioty ciągłe, gęste i żółte, zapalenia błony śluzowej żołądka, owrzodzenie żołądka, zaburzenia widzenia.

Chelidonium majus

Lek działa wybiórczo na wątrobę, stosowany, gdy bóle głowy współwystępują z niewydolnością funkcji wątroby. 

Lac caninum

• odczucia: ból zaczyna się rano po jednej stronie głowy i przechodzi do wieczora na drugą stronę głowy, kolejny napad bólowy rozpoczyna się od tej strony, na której poprzedni się zakończył;
• modalności niecharakterystyczne
• czynniki wyzwalając : zespół napięcia przedmiesiączkowego;
• objawy dodatkowe: sny o wężach. 

Lac defloratum

Stosowany w bólach głowy, mających związek z kilkudniowymi zaparciami, zaczynające się od czoła, kończące w potylicy.

• Bóle głowy, którym towarzyszy osłabienie

Kalium phosphoricum

• odczucia: wyczerpanie intelektualne i fizyczne;
• pogorszenie: praca intelektualna, fizyczna, aktywność seksualna;
• poprawa: krótki spacer w miłym towarzystwie, posiłek;
• czynniki wyzwalające: przeciążenie intelektualne, pobudzenie seksualne, rekonwalescencja;
• objawy dodatkowe: zawroty głowy, bezsenność, osłabienie wzroku, dysforia, apatia.

Phosphoricum acidum

• odczucia: ciężkość w głowie, ucisk na szczycie głowy;
• pogorszenie: wysiłek fizyczny, umysłowy, aktywność seksualna;
• poprawa: odpoczynek w pozycji leżącej;
• czynniki wyzwalające: nadużywanie pracy lub przyjemności; 
• objawy dodatkowe: zmęczenie intelektualne, apatia, pogorszenie pamięci i koncentracji, odwrócenie rytmów dobowych, bezsenność okresowa, bezbolesna i obfita biegunka.

Zincum metallicum

• odczucia: pogorszenie funkcji kognitywnych, nasilenie bólu proporcjonalne do zmęczenia intelektualnego;
• pogorszenie: alkohol;
• poprawa: wyciek fizjologiczny lub wysypka;
• czynniki wyzwalające: niewystarczająca ilość snu;
• objawy dodatkowe: zespół niespokojnych nóg, pogorszenie ostrości wzroku.

Anacardium orientale 

• odczucia: wrażenie, że część jakaś ciała jest ściśle opasana lub wbijany jest w nią kołek;
• pogorszenie: pusty żołądek, praca umysłowa;
• poprawa: jedzenie;
• czynniki wyzwalające: przemęczenie intelektualne (bóle głowy u studentów), cechy osobowości typu bordeline;
• objawy towarzyszące: dysforia.

Ignatia amara 

• odczucia: ból porównywalny do gwoździa wbitego w głowę;
• pogorszenie: ok. godz.11.00, przeciwności, dym z papierosów innych osób, błędy dietetyczne;
• poprawa: rozrywka;
• czynniki wyzwalające: cechy osobowości histerycznej;
• objawy dodatkowe: nadwrażliwość zmysłowa, objawy spastyczne, paradoksalne.

Phosphorus

• odczucia: ból głowy przekrwienny, pulsujący;
• pogorszenie: hałas, światło, ruch;
• poprawa: odpoczynek, ściskanie głowy, zimne okłady;
• czynniki wyzwalające: wysiłek umysłowy;
• objawy dodatkowe: chęć na słone pokarmy, duże pragnienie zimnej wody, uczucie głodu nocą.

• Bóle głowy, którym towarzyszą objawy ginekologiczne

Cyklamen europaeum

• odczucia: zawroty głowy, wrażenie migotania światła;
• pogorszenie: świeże powietrze, picie kawy;
• poprawa: przebywanie w ciepłym pomieszczeniu;
• czynniki wyzwalające: miesiączka;
• objawy dodatkowe: bóle głowy towarzyszą miesiączce, która jest bolesna, nieregularna, ze skrzepami ciemnej krwi;

Actea racemosa

• odczucia: ból głowy związany z zaburzeniami miesiączkowania;
• pogorszenie: w czasie miesiączki, wprost proporcjonalne do nasilenia wycieku;
• poprawa: ciepło;
• czynniki wyzwalające: miesiączka;
• objawy dodatkowe: gadatliwość z nadmiernie rozbieżnym tokiem myślenia, bóle między łopatkami, ciągnięcie w barkach.

• Bóle głowy, którym towarzyszą dolegliwości reumatyczne

Calcarea phosphorica 

• odczucia: osłabienie, szybkie męczenie się pracą umysłową;
• pogorszenie: zmiana pogody, przeciągi; 
• poprawa: ciepła pogoda;
• czynniki wyzwalające: choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, odcinka szyjnego, również szybki wzrost dzieci;
• objawy dodatkowe: smukła, pochylona sylwetka ciała, demineralizacja kości, bóle kręgosłupa i zakończeń kości długich.

Dulcamara

• odczucia: ból głowy, mający związek z pogodą;
• pogorszenie: zimna wilgoć;
• poprawa: ciepła, sucha pogoda, ruch; 
• czynniki wyzwalające: wilgotna pogoda;
• objawy dodatkowe: bóle mięśniowe.

Rododendron

Lek przepisywany za względu na modalności związane z burzą (pogorszenie przed, poprawa po burzy).

Rhus toxicodendron 

• odczucia: poranne bóle głowy, uczucie sztywności w stawach;
• pogorszenie: na początku ruchu, przy wilgoci;
• poprawa: w miarę trwania ruchu, gorące okłady, ciepła i sucha pogoda;
• czynniki wyzwalające: wyziębienie;
• objawy dodatkowe: bóle stawowe, rwa kulszowa. 

Leki wyżej wymienione nie wyczerpują wszystkich leków objawowych lecz jedynie mogą mieć najszersze zastosowanie w leczeniu objawowym bólów głowy. 

Po usunięciu objawu, bez narażania pacjenta na działanie niepożądane leku, należy przystąpić do następnego etapu leczenia, tj. leczenia głębokiego, które ma na celu taką modyfikację procesów fizjologicznych na różnych poziomach, by dany organizm po prostu przestał chorować. Bez wdrożenia leczenia głębokiego należy się spodziewać, poza brakiem oddziaływania na podłoże chorobowe, również stopniowego spadku skuteczności leków objawowych. 

Dobierając leczenie głębokie, trzeba znaleźć taki lek /leki opisany w Materia Medica, który by najbardziej przypominał danego pacjenta, a nie tylko jego dolegliwości. Chodzi tutaj ogólnie rzecz biorąc o fenotyp i zachowanie danego pacjenta - jest to tzw. typ wrażliwy. Dane autoamnestyczne, potrzebne do tego, by stworzyć obraz pacjenta na wzór obrazu leku są bardzo szczegółowe, zebranie ich zabiera średnio 2 godziny czasu. Zdarza się, że pacjent słabo współpracuje, lub ma trudności ze sprecyzowaniem tych danych. Mając pewne doświadczenie, typ wrażliwy nasuwa się sam w czasie przeprowadzania badania. Ciągłe utożsamianie pacjenta z lekiem powoduje, że myśli się o nim jak o np."Sulfur" lub "Sepia" itp. . Sulfur będzie żywiołowe, w odróżnieniu od np. skrupulatnego Arsenicum album, a Actea racemosa nieznośnie gadatliwa. Jest to oczywiście dużym uproszczeniem, ale często to "pierwsze wrażenie" zostaje później w trakcie badania potwierdzone. 

Jednocześnie należy określić okresowość występowania dolegliwości, ich przebieg, oraz cechy charakterystyczne - jest to tzw. sposób reagowania. Choroba o przebiegu przewlekłym świadczy o sykotycznym sposobie reakcji (SRS), o przebiegu okresowym o psorycznym sposobie reakcji (SRP). Wyróżniono również przebieg pośredni psorotuberkuliniczny (SRP-T). Do najczęściej stosowanych leków SRP zalicza się: Sulfur, Lycopodium, Arsenicum album, Arsenicum jodatum, Calcarea carbonica, Psorinum, Sulfur jodatum. Do leków SRS należą: Thuya occidentalis, Nitricum acidum, Natrium sulfuricum, Medorrhinum, Sepia. Do leków SRP-T zalicza się Natrium muriaticum, Silicea, Tuberculinum. U tego samego pacjenta może występować więcej niż jeden typ reakcji. Może też się zdarzyć, że lek sposobu reagowa-nia pokrywa się z lekiem typu wrażliwego, jeżeli nie, to do leku typu wrażliwego należy dołączyć lek sposobu reagowania. Przykładowo, bardzo upraszczając: smutna , zamartwiająca się zazdrosna, gadatliwa Lachesis (typ wrażliwy) cierpi na zwyżki ciśnienia o podłożu emocjonalnym, migreny, oraz w wywiadzie okresowo pojawiającą się opryszczkę. Objawowo otrzymała Belladonnę, bo ból głowy odpowiadał temu lekowi, otrzymała też lek typu wrażliwego - Lachesis (lek odpowiedni dla jej typologii, objawów ze strony układu krążenia) oraz lek SRP - Sulfur, bo dolegliwości pojawiały się okresowo z zajęciem układu krążenia, naprzemiennie ze zmianami skórnymi.

Niekiedy istnieje jeszcze potrzeba dołożenia bioterapeutyku (leku homeopatycznego, otrzymanego z drobnoustroju chorobotwórczego, lub wydzieliny chorego). W stosowaniu go można się posłużyć kilkoma metodami, których opis przekroczyłby ramy tego artykułu. 
Istotne, szczególnie u dzieci jest określenie tzw. leku konstytucyjnego. Chodzi tu o Calcarea carbonica, Calcarea phosphorica i Calcarea fluorica.


Dawkowanie leków

W leczeniu homeopatycznym nie ma znaczenia ilość leku, natomiast bardzo ważna jest częstotliwość jego zażywania. Jedna granulka leku ma takie samo działanie lecznicze, jak kilka opakowań tego samego leku. Zbyt rzadkie natomiast stosowanie leku nie będzie wywierało efektu terapeutycznego, a za częste może spowodować wręcz pogorszenie kliniczne. Z tego powodu dawkowanie powinno być również zindywidualizowane. Zasadniczo leki objawowe stosuje się kilka razy dziennie, niekiedy w rytm dolegliwości, a w miarę poprawy coraz rzadziej aż do całkowitego wycofania. Leki głębokie początkowo należy zażywać co kilka dni, potem co kilka tygodni przez prawie 3 lata! Gdy stosowanych jest kilka leków, to nie powinny być razem przyjmowane. Natomiast różne leki głębokie muszą być stosowane naprzemiennie, np. w środku lub pod koniec tygodnia. 

Odnośnie potencji leku (rozcieńczenia), istnieje zasada przepisywania tym wyższej potencji, im większe jest podobieństwo obrazu leku do obrazu chorego. Na naszym rynku dostępne są leki w rozcieńczeniach setnych (CH lub C w zależności od firmy produkującej). Leki objawowe stosuje się w niższych potencjach (5-9 CH), z wyjątkiem działania na objawy psychiczne, gdzie należy zastosować wysokie rozcieńczenia (od 15 CH wzwyż). Leki głębokie przepisuje się w potencjach wysokich.