Niektóre punkty akupunkturowe leczące bóle głowy

Peter Deadman, Mazin Al-Khafaji, Kevin Baker
przekład Halina Dębczuk

Szanowni Państwo,
poniższy tekst jest fragmentem artykułu, który w całości znajdą Państwo w drugim numerze czasopisma "ZWIERCIADŁO MEDYCYNY".

Zamierzeniem tego artykułu nie jest przedstawienie obszernej dyskusji nad różnicowaniem albo leczeniem bólów głowy. Tego rodzaju materiał został dobrze zaprezentowany w poprzednich wydaniach magazynu, jak i w wielu podręcznikach akupunktury. Jego zamierzeniem jest raczej omówienie niektórych ważniejszych punktów akupunkturowych tradycyjnie używanych do leczenia bólów głowy oraz rozsądne ich wyselekcjonowanie w zależności od działania. Jest wiele punktów, które powinny być wybierane przez lekarzy praktykujących akupunkturę. W przeszłości, niektóre punkty były bezspornie brane pod uwagę, o czym świadczą chociażby materiały odnalezione w klasycznych tekstach, ale o wiele mniej jest ich używanych we współczesnej praktyce klinicznej. Niektóre z dystalnych punktów używanych obecnie w leczeniu bólów głowy, w minimalnym stopniu wskazują na takie ich historyczne wykorzystanie, a ich typowym przykładem jest chociażby punkt Xingjian Liv₂ i Taichong Liv₃.

W klasycznych tekstach, w leczeniu bólów głowy bierze się pod uwagę często używany termin Wiatr Głowy (Tou Feng - przyp. tłum.) i ważne jest, by go właściwie rozumieć. To tradycyjne pojęcie posiada dwa podstawowe znaczenia. Po pierwsze jest używane w odniesieniu do ostrych, długotrwałych i powtarzających się bólów głowy (np. migrena), w odróżnieniu od pojedynczych, incydentalnych bólów głowy. Po drugie, opisuje stan pochodzący z ataku Zewnętrznego Wiatru, któremu towarzyszy Zimno, Gorąco lub Wilgoć, wnikające do kanałów głowy i dające w rezultacie ból głowy, zawroty głowy oraz zaburzenia na poziomie ust i oczu (np. porażenie nerwu twarzowego - przyp. tłum).

Wskazania spisane poniżej są prawie całkowicie zaczerpnięte z klasycznych źródeł. W tym artykule zostały zawarte tylko te wskazania, które odnoszą się do bólu głowy, ale oczywiście wszystkie te punkty posiadają wiele dodatkowych, a nieopisanych tutaj wskazań.

Punkty lokalne

Touwei St₈   Strażnik Głowy

Wskazania:
ból głowy, ból rozsadzający głowę z dreszczami i gorączką, zawroty głowy, ból rozsadzający oczy.

Omówienie:
Punkt Touwei St₈ jest lokalnym punktem, ważnym w leczeniu bólów głowy. Położony w kącie czoła jest punktem spotkania kanału Żołądka z kanałem Pęcherzyka Żółciowego i Yang Wei (kanał Łączący Yang. Ważność spotkania tych trzech kanałów w punkcie, który ma tak istotny wpływ na głowę odzwierciedla jego nazwa - "Strażnik Głowy". Kanał Żołądka przynależy do warstwy Yang Ming, która zarządza czołem, natomiast kanał Pęcherzyka Żółciowego przynależy do warstwy Shao Yang, która zarządza obszarem skroniowym, podczas gdy kanał Yang Wei łączy wszystkie kanały ciała typu Yang, obejmując kanał Zarządzający i Pęcherzyka Żółciowego, które kontrolują szczyt głowy. Podczas, gdy mocną stroną punktu Touwei St₈ jest leczenie czołowych bólów głowy, przy nakłuciu w kierunku do środka i na zewnątrz, to przy innym kierunku nakłucia punkt ten może być również używany zarówno przy bólach skroniowych, jak i szczytu głowy.

Punkt Touwei St₈ jest głównie wskazany w bólach głowy i w schorzeniach oczu spowodowanych przez Wiatr, kiedy to Zewnętrzny patogenny Wiatr penetruje kanały głowy lub kiedy wytwarza się Wewnętrzny Wiatr. Jeżeli chodzi o bóle głowy pochodzenia zewnętrznego, mimo że może to być spowodowane wpływem zarówno Wiatru i Zimna, jak i Wiatru i Gorąca, grono klasyków podkreśla użycie tego punktu w leczeniu bólów rozsadzających głowę z bólem rozsadzającym oczy, które są objawami towarzyszącymi zazwyczaj działaniu Wiatru i Gorąca. Gorąco jest patogennym czynnikiem typu Yang, a jego naturą jest wznoszenie się ku górze i rozprzestrzenianie się, co powoduje zablokowanie kolaterali i prowadzi do uczucia rozszerzania i rozsadzania głowy. W leczeniu bólów głowy, którym towarzyszy ból lub "szarpanie" oczu, punkt Touwei St₈, w klasycznych opisach jest często łączony z punktem Zanzhu Bl₂.

Punkt Touwei St₈ jest również wskazany w ostrych bólach głowy, z wymiotami oraz jest szczególnie zalecany w migrenowych bólach głowy, którym towarzyszą nudności lub wymioty, a także zaburzenia widzenia lub ból rozsadzający oczy. Możliwości punktu Touwei St₈ w oczyszczaniu Wewnętrznego Wiatru wytworzonego z Gorąca, znajdują odzwierciedlenie nie tylko w jego użyciu w różnych rodzajach bólu głowy, ale również w zawrotach głowy, schorzeniach oczu, hemiplegii i drganiu powiek.

Klasyczne połączenia:
ból głowy z bólem oczu: Touwei St₈ i Zanzhu Bl₂ (Ode of the Jade Dragon),
Wiatr Głowy z rozsadzającym bólem, ból rozsadzający oczy oraz łzawienie: Touwei St₈ i Zanzhu Bl₂ (Golden Mirror),
ból rozsadzający głowę z bólem rozsadzającym oczy: Touwei St₈ i Dailing P₇ (Thousand Ducat Formulas),
jednostronny ból głowy lub Wiatr Głowy: Touwei St₈, Baihui Du₂₀, Qianding Du₂₁, Shangxing Du₂₃, Shenting Du₂₄; Sizhukong SJ₂₃, Fengchi GB₂₀, Hegu LI₄ i Zanzhu Bl₂ (Great Compendium).

Hanyan GB₄   Rozciągnięta Szczęka

Wskazania:
jednostronny ból głowy, Wiatr Głowy (z bólem po obu stronach punktu Taiyang Ex₂ (M-HN-9), ból głowy z uczuciem gorąca w ciele.

Omówienie:
Yan Zheng-Shi żyjący w czasach panowania dynastii Ming w swym dziele Investigation of Points Along the Channels, zalecał punkt Hanyan GB₄ zwłaszcza dla Wiatru Głowy z bólem po obu stronach punktu Taiyang Ex₂ (M-HN-9). Klinicznie, punkt Hanyan GB₄ jest jednym z punktów położonych w rejonie skroni, który zawsze da się wymacać w przypadku jednostronnego bólu głowy i powinien być nakłuwany, jeżeli jest wrażliwy na ucisk. Praktycznie, wszystkie punkty na kanale Pęcherzyka Żółciowego, znajdujące się pomiędzy punktem Hanyan GB₄ a Fengchi GB₂₀ są wskazane w bólach głowy lub przy Wietrze Głowy i mogą być nakłuwane, jeśli towarzyszą punktom wrażliwym na ucisk.

Klasyczne połączenia:
jednostronny ból głowy: Hanyan GB₄ i Xuanlu GB₅ (One Hundred Symptoms),
zawroty głowy i jednostronny ból głowy: Hanyan GB₄, Qianding Du₂₁ i Houding Du₁₉ (Thousand Ducat Formulas).
(...)